Damian Kaźmierczak

"Dziwią się, dlaczego mając dwadzieścia lat nie chcemy pracować po szesnaście godzin dziennie. Nie chcemy mieć BMW i dlaczego nie interesuje nas kultura, którą stworzyli. Jednak pozostaje pytanie, co my zrobimy, jak naprawimy zło, który oni wyrządzili. Drodzy absolwenci odpowiedź jest prosta - Nie wiem" - te słowa głównej bohaterki rozpoczynają film "Orbitowanie bez cukru". Debiut reżyserski Bena Stillera to jedno z najważniejszych dzieł ilustrujących codzienność pokolenia X.

Produkcji ilustrujących losy licealistów w ostatnich dekadach powstało na pęczki. Jednak niewiele mogło poszczycić się taką ilością humoru i ciepła jak "Jezioro marzeń". Główni bohaterowie serialu wychodzili poza dotychczasowe schematy i zapisali się w annałach amerykańskiej popkultury. Na tle postaci chociażby z "Beverly Hills, 90210" wydawali się być zwyczajni, przez co miliony ówczesnych nastolatków mogło się z nimi utożsamiać.

Koszykówka, nastoletnie dylematy oraz rodzinne tajemnice - w taki sposób Mark Schwahn wprowadził widzów w rzeczywistość "Tree Hill" w pierwszym odcinku. "Pogoda na miłość" to jeden z najciekawszych seriali młodzieżowych z początku dwudziestego pierwszego wieku. W trakcie dziewięciu sezonów mogliśmy obserwować, w jaki sposób bohaterowie dorastają i próbują radzić sobie z przeciwnościami losu.

Pod koniec lat osiemdziesiątych Aaron Spelling był jednym z najbardziej znaczących producentów telewizyjnych. Miał wpływ między innymi na takie tytuły jak "Dynastia", "Aniołki Charliego" czy "Statek miłości". W 1990 roku do jego portfolio dołączył serial "Beverly Hills, 90210". Produkcję nazywano "Dynastią" dla młodzieży, gdyż nikt wcześniej nie sportretował tak próżnych i ekstrawaganckich nastolatków. Z ekranów uderzał kult pieniądza i władzy, na których tle rozgrywały się licealne dramaty.

"Beztroskie lata w Ridgemont High" uznawane są przez krytyków za jedną z najciekawszych komedii młodzieżowych. Film w lekki sposób poruszał wiele problemów trapiących młodych ludzi. Produkcja okazała się przepustką do hollywoodzkiej kariery dla występującej w niej aktorów. Zanim więc lato odejdzie na dobre, przenieśmy się do rzeczywistości kalifornijskich nastolatków z lat osiemdziesiątych.

Lata osiemdziesiąte można śmiało nazwać złotą erą dla seriali akcji. Wystarczy wspomnieć takie tytuły jak: "Policjanci z Miami", "Drużyna A", "Nieustraszony". Ten bogaty okres męskich herosów rozpoczęła historia Thomasa Magnuma. "Magnum" po raz pierwszy pojawił się na ekranach telewizorów pod koniec 1980 roku. Połączenie sensacyjnej intrygi z ironicznym humorem uwiodło widzów na kolejne osiem lat.

Malownicze ujęcie Szczecina, odgłos radia, spiker wygłaszający następującą przemowę: "Dzień dobry, a właściwie dzień upalny. Godzina 14:55, 36 sześć stopni w cieniu. Maturzystom się jak widać upiekło. Mam nadzieję, że już wymyślają plany na swoją wspaniałą przyszłość, byle im tylko ten żart nie zaszkodził. A dla tych, co mają już egzamin dojrzałości za sobą, piosenka zespołu Varius Manx". Po chwili możemy usłyszeć fragment "Wolnych ptaków" wspomnianej powyżej grupy Varius Manx.

"Bez szans" w reżyserii Taylora Hackforda przenosi widzów do świata wielkich przekrętów i kryminalnych intryg. Akcja filmu rozgrywa się w bogatych dzielnicach Los Angeles i biednych częściach Meksyku, które mocno kontrastują z przepychem Miasta Aniołów. To właśnie w "Bez szans" Jeff Bridges otrzymał możliwość zagrania jednej z pierwszych poważniejszych ról w karierze, a Rachel Ward po premierze filmu doczekała się statusu seksbomby.

"Wolny dzień Ferrisa Beullera" przenosi widzów do bajecznego świata z lat osiemdziesiątych. John Hughes w swoim filmie umiejętnie połączył młodzieńczą fantazję, dużą ilość humoru i końcowy morał. W końcu któż wzorem Ferrisa nie chciałby czasami wziąć spontaniczny "dzień wolny" w swoim życiu?

W latach osiemdziesiątych seriale policyjne cieszyły się dużą popularnością w Stanach Zjednoczonych. Wystarczy wspomnieć chociażby o "Policjantach z Miami". W 1987 roku, dopiero raczkująca telewizja Fox zaproponowała widzom produkcję pt. "21 Jump Street". Serial miał być skierowany przede wszystkim do młodych odbiorców. Podejmował on trudne tematy, które były związane z problemami wchodzących w dorosłość nastolatków.

W roku 1990 wielkim kinowym hitem okazał się film "Pretty Woman". Julia Roberts w roli młodej prostytutki i Richard Gere jako jej wybawca porwali tłumy widzów. Mało osób jest jednak świadomych, że dekadę wcześniej to Richard Gere sportretował osobę świadczącą usługi seksualne. "Amerykański żigolak" w reżyserii Paula Schradera przenosi odbiorców do brutalnego świata bogatych ekscentryków i ludzi, którzy za duże pieniądze są w stanie zrobić wszystko.

"Gry uliczne" w reżyserii Krzysztofa Krauzego to jeden z najoryginalniejszych polskich obrazów z lat dziewięćdziesiątych. Film wyróżnia się klimatem, intrygującym aktorstwem, ciekawym montażem i dobrze dobraną ścieżką dźwiękową. Choć po latach wydaje się nieco zapomniany, to warto wspólnie z Janem i Witkiem przenieść się do gorącego lata roku 1996.

W 1955 roku odbyła się kinowa premiera "Buntownika bez powodu". James Dean po dziś dzień ma status ikony popkultury, a postać Jima Starka uznawana jest za archetyp nonkonformistycznego nastolatka. Trzy dekady później na ekranach pojawił się film "Gang Tuff" w reżyserii Fritza Kierscha. Obraz, który można określić "Buntownikiem bez powodu" przeniesionym do realiów lat osiemdziesiątych.

Amerykańska kinematografia przyzwyczaiła nas do filmów, w których to bohaterowie dzięki wytrwałej pracy i szczęściu zmieniają swoje życie na lepsze. Słynny "american dream" był motywem przewodnim wielu kultowych produkcji, ale "Upadek" Joela Schumachera na pewno się do nich nie zalicza. Jest to jeden z najbardziej dołujących i nihilistycznych obrazów, które uświadamiają nam, jak cienka jest granica między zwykłym życiowym rozczarowaniem, a niepohamowaną żądzą zemsty.

"Fletch" w reżyserii Michaela Ritchie to jeden z najlepszych kryminalno-komediowych filmów z lat osiemdziesiątych. Chevy Chase perfekcyjnie odwzorował głównego bohatera powieści Gregory'ego Mcdonalda. W moim tekście postaram się przybliżyć wam historie kluczowych osób odpowiedzialnych za sukces "Fletcha" oraz ukazać zawirowania związane z produkcją kolejnych części przygód Irwina Fletchera. Zapraszam wszystkich na podróż do amerykańskiej rzeczywistości lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

[...] Dwójka przystojnych policjantów, którzy ubierają się w modne garnitury i jeżdżą drogimi samochodami. W powyższych opisach łatwo jest znaleźć wyraźną różnicę pomiędzy trzema pierwszymi charakterystykami a tą ostatnią. Wytrawni wielbiciele policyjnych seriali XX wieku zapewne szybko rozszyfrują o jakich postaciach jest mowa. Ja skupię się na produkcji, która raz na zawsze zmieniła obraz policjantów w telewizji - "Miami Vice".

W Polsce w okresie schyłkowego komunizmu, rodzima młodzież próbowała przede wszystkim odnaleźć siebie w szarej rzeczywistości. Z tego powodu poza "Och Karol" za jedyny przykład komedii z "pieprzykiem" należy uznać "Co lubią tygrysy" w reżyserii Krzysztofa Nowaka. Jednak w tym wypadku zamiast młodych, wyzwolonych bohaterów, mogliśmy obserwować miłosne poczynania dwójki mężczyzn po czterdziestce.

W polskim kinie mało jest tak kultowych, a zarazem kontrowersyjnych dzieł filmowych jak "Psy" w reżyserii Władysława Pasikowskiego. Produkcja, która poruszyła i podzieliła zarówno zwykłych widzów, jak i krytyków filmowych. Ponieważ "Psy" po latach stanowią symbol brutalnej rzeczywistości okresu transformacyjnego, warto zastanowić się, co sprawiło, że stały się tak ważne dla rodzimej kinematografii i dlaczego na początku lat dziewięćdziesiątych film był na ustach większości Polaków.

Mike Leigh jest jednym z najbardziej cenionych brytyjskich twórców kina autorskiego. Jego filmy w szorstki sposób poruszają tematykę egzystencjalną. Produkcja z 1993 roku pod tytułem "Nadzy" to najmroczniejsze dzieło w dorobku tego reżysera i scenarzysty. Leigh zabiera widzów w podróż do mrocznych zakamarków londyńskiej metropolii. Razem z głównym bohaterem filmu trafiamy do świata nieczułych filozofów, nihilistów, a czasem również psychopatów.

20 kwietnia 1999 roku dwójka nastolatków dokonuje masakry na terenie szkoły w Columbine, zabijając przy tym dwunastu uczniów. Powyższa tragedia rozpocznie ogólnokrajową dyskusję o kondycji amerykańskiego społeczeństwa. Wielu publicystów nie będzie mogło uwierzyć i zrozumieć, dlaczego ich kraj tonie w morzu krwi i nadmiernej agresji. Pół roku wcześniej w kinach odbywa się premiera filmu "Miasteczko Pleasantville" w reżyserii Gary'ego Rossa.

Podczas gdy w przestrzeni PRL-u osoby bezdomne, narkomani stanowili tło, często skrycie ukrywane przez władze. Wraz z nadejściem ery kapitalizmu, ludzie z marginesu przestali być niewidzialni, by z czasem stać się jednym z ciemnych obrazów rzeczywistości. Wszystkie powyższe wątki trafnie przedstawia film "Musisz żyć" Konrada Szołajskiego z 1997 roku.

Wyobraź sobie, że budzisz się mocno niewyspany, wczorajszy, w dodatku zupełnie nie pamiętasz poprzedniej nocy. Otwierasz powoli oczy i ledwo podnosisz się z łóżka. Powolnym krokiem ruszasz do pracy, której nie lubisz, uważając przy tym, że zupełnie się w niej nie rozwijasz. Czujesz się samotny, gdyż twoja druga połówka odeszła, stawiając swoją karierę ponad waszą miłość. Twój jedyny przyjaciel traktuje cię głównie jako osobę do wspólnej zabawy i kompletnie nie interesuje go, jak się teraz

Twórcy serialu "Dzień za dniem" nie bali się poruszać trudnych i kontrowersyjnych tematów. W czasie, gdy znaczna część seriali ilustrowała życie w tzw. "mydlanej bańce", "Dzień za dniem" wydawał się bliższy problemom przeciętnych Amerykanów.

John Hughes zasłynął jako jeden z najlepszych twórców portretujących problemy i dylematy amerykańskiej młodzieży. W Polsce jego pokaźny dorobek kojarzony jest przede wszystkim z filmem "Kevin sam w domu". To właśnie Hughes był odpowiedzialny za stworzenie scenariusza świątecznej komedii, bez której po latach znaczna część Polaków nie wyobraża sobie okresu Bożego Narodzenia. Zanim w kinach pojawiła się pierwsza część przygód rodziny McCallisterów, Hughes miał na swoim koncie już kilka hitów.

Polskie kino młodzieżowe w czasach PRL-u należy uznać za element marginalny. Nawet jeśli sporą popularnością cieszyły się filmy i seriale dla dzieci, to oferta przeznaczona dla starszych nastolatków była raczej uboga i schematyczna. Na tle dziecinnych lub zaangażowanych politycznie produkcji pozytywnie należy wyróżnić "Wielką majówkę" Krzysztofa Rogulskiego z 1981 roku.

Filmy prezentujące problematykę wchodzenia w dorosłość często nas wzruszają, bawią, dają do myślenia. Mało jest jednak tak zachwycających, a zarazem gorzkich obrazów jak "Ostatni seans filmowy" w reżyserii Petera Bogdanovich.

Z jakim typem filmowego bohatera kojarzy się nam dziś Bogusław Linda? Najczęściej jest to szorstki i bezwzględny mężczyzna w stylu Franza Mauera. Aktor taką łatkę otrzymał po zagraniu głośnej roli w "Psach" Władysława Pasikowskiego z 1992 roku. Zanim Bogusław Linda stał się prototypem zimnego i wyrachowanego faceta, kojarzony był głównie jako twarz kina moralnego niepokoju, gdzie wcielał się w role młodych i wrażliwych intelektualistów.