MBetnerski

Bardzo wiarygodnie poprowadzona teoria spiskowa, peruki Jonesa i Pesciego – już niekoniecznie tak dobrze wykonane, ale bezwzględne chapeau bas przed perfekcyjnie spreparowanymi zdjęciami Roberta Richardsona. W kraju, w którym w samych latach 60. zamordowano nie tylko JFK, ale innych charyzmatycznych przywódców (Kinga, Malcolma X), wszystko było możliwe... No cóż, prawdy dowiemy się w owym roku 2029.

Kafka przewraca się w grobie: wieloznaczna powieść przekształcona w incelską fantazję o Józefie K. opędzającym się od zdziczałych kobiet. Welles nie daje nam zapomnieć o swej obecności, odgrywając różne role i starając się za wszelką cenę stłumić kreację Perkinsa. Tyle że gubi się tu sens metafizycznego oryginału: jak pisał Eliot, świat kończy się nie hukiem, lecz skomleniem. Ale Welles woli najwyraźniej pirotechnikę.

Najlepsza filmowa interpretacja utworu „Lascia ch'io pianga”, a jednocześnie najbardziej kuriozalny komentarz do odwiecznej wojny damsko-męskiej (końcówka...) i najlepszy dowód na to, że kiedy się nie jest Bergmanem, reżyserowanie filmu w stanie depresji nie jest najlepszym momentem na nabranie weny twórczej.

„Dekameron”, wydanie drugie niepoprawione. Jakkolwiek Pasolini czuje ducha epoki, treść filmu dubluje się z jego wcześniejszym dziełem (figura Pasoliniego-artysty, książkowe zakończenie), poszczególne wątki są chaotycznie ze sobą połączone, a kampowa końcówka stanowi dalekie echo tego, co ze znacznie lepszym rezultatem uczynił Hieronim Bosch.

Zupełnie nieudana satyra na społeczeństwo tużpogomułkowskie, a jednocześnie dowód na to, że krytycy filmowi (a tym bardziej przychylni władzy, jak Toeplitz) nie powinni pisać scenariuszy (to się tyczy także „Łabędziego śpiewu” Michałka). Fantasmagoria na temat zaborczej kobiecości wygląda jak amatorska próba sklecenia Skolimowskiego i Felliniego.

Doskonały scenariusz (nieustannie powracające motywy oka, samolotu, domknięta rama narracyjna) oczywiście może rodzić wątpliwości – czy transcendentalizm Weira nie jest naiwny? – ale rozdzierające zakończenie tym bardziej upewnia widza w tym, że życie jest jedynym, co mamy, a reszta to tylko cząstki wspomnień – naszych, czyichś wspomnień. Przejmująca rola Rosie Perez oraz zniuansowana gra Jeffa Bridgesa dają pole do namysłu.

Film niewątpliwie kunsztownie zrealizowany, ze wspaniałymi czarno-białymi zdjęciami, odwołaniami do kina modernistycznego (radzę rzucić okiem na neon „L'Eclisse”) oraz świetną rolą Kulig... Ale ma się wrażenie, że cała miłosna gmatwanina głównych bohaterów pomiędzy Wschodem a Zachodem jest bezsensowna. Film oddziałuje bardziej emocjonalnie aniżeli pod względem logiki wydarzeń, co można traktować jako zaletę albo wadę.